της Δήμητρας Τράκα
Ακόμη και αν δεν καταφέρουμε να γεμίσουμε την τσέπη μας, μπορούμε ίσως να γεμίσουμε την ψυχή μας, που τείνει να αδειάζει τελευταία.
Η Τόνια Γαλάτη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και η Δήμητρα Τράκα συγγραφέας,
συζητούν με τρόπο ανθρώπινο κι αισιόδοξο.
Δήμητρα Τ.:
Τείνουμε σιγά – σιγά ν’ αποξενωνόμαστε από τα πρόσωπα και να αναζητούμε λύσεις «ανέξοδες», όπως το Διαδίκτυο, για να καλύψουμε την ανάγκη της συντροφικότητας. Είναι μία από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης;
Τόνια Γ.: Η μοναξιά και η αποξένωση είναι το απόσταγμα της τεχνολογικής ανάπτυξης και αστυφιλίας. Πολλοί άνθρωποι μαζί, εγκιβωτισμένοι στον αστικό χωρόχρονο, με προθεσμίες, ανταγωνισμούς και καλπάζουσες απαιτήσεις, μας έκαναν να πιστεύουμε πως είχαμε ζωή ενώ στην πραγματικότητα είχαμε μόνο πιστωτικές κάρτες.
Αντί να έχουμε γλαστρούλες με βασιλικό, αγοράζαμε ματσάκια από το σούπερ μάρκετ. Αντί να συντροφευόμαστε, επιδιώκαμε την κοινωνική «επιτυχία». Αντί να δημιουργούμε, κατείχαμε. Σήμερα ανακαλύπτουμε έκπληκτοι πως τίποτα από αυτά δεν μπορεί να μας σταθεί.
Δήμητρα Τ.:
Παρατηρούμε τελευταία ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι προτιμούν να περνούν τον ελεύθερό τους χρόνο μόνοι. Μήπως αυτό είναι μια δικαιολογία για ν’ αποφύγουν τα προβλήματα των άλλων, μιας και το οικονομικό είναι πλέον κοινό πρόβλημα για όλους;
Τόνια Γ.: Δεν γνωρίζουμε πώς να επικοινωνούμε με τον εαυτό μας, άρα ούτε και με τους άλλους. Αυτό μας κάνει να νιώθουμε αμήχανα. Η τεχνολογία μάς διδάσκει την αυτοματοποίηση και την ελαχιστοποίηση της διαδικασίας σε κάθε τι. Όμως,
οι ανθρώπινες σχέσεις θέλουν χρόνο, επιμονή και υπομονή. Δεν υπάρχει προεπισκόπηση, όπως στα προγράμματα του ηλεκτρονικού υπολογιστή, και αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα. Για να την αποφύγουμε καταφεύγουμε σε ηλεκτρονικές «παρέες» και ασφαλείς ανταποκρίσεις. Σε όσους από εμάς ζούμε ξορκίζοντας τον κίνδυνο του «μαζί», θυμίζω έναν στίχο του Fernando Pessoa:
«Στ’ αλήθεια, άξιζε τον κόπο; Όλα τον κόπο αξίζουν,
Αν η ψυχή μικρή δεν είναι.»
Δήμητρα Τ.:
Δεδομένων των καινούργιων συνθηκών, πώς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε καλύτερες προϋποθέσεις για το χτίσιμο νέων βάσεων για πιο ουσιαστικές σχέσεις;
Τόνια Γ.: Υπάρχει τρόπος να θελήσω να αλλάξω κάτι αν δεν με πονέσει πολύ; Οι άνθρωποι ξοδεύουμε άμετρα την ενέργειά μας για να αντέχουμε και όχι για να αλλάζουμε. Ενθάρρυνση χρειαζόμαστε και νέο όραμα ζωής. Νομίζω πως σήμερα αυτό χτίζουμε…
Η συλλογικότητα αναλαμβάνει πρωτοβουλία, έναντι της ατομικότητας που το σύστημα του καπιταλισμού για χρόνια τρέφει.
Δήμητρα Τ.:
Βλέπουμε το ευλογημένο συναίσθημα του έρωτα να υποχωρεί και να αναδύεται, χωρίς ντροπή, το αίσθημα του συμφέροντος. Πόσο πεζό φαντάζει όλο! Πόσο εμπόδιο στέκει στην ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης, όταν η επιλογή γίνεται με κριτήριο την τσέπη και όχι την καρδιά;
Τόνια Γ.: .: Ακόμη κι αν σε αυτό το στάδιο της κρίσης συμπεριφερόμαστε αδέξια και σπασμωδικά, είμαι σίγουρη πως σε λίγο θα αρχίσουμε να τοποθετούμε τα της ζωής μας σε άλλη βάση, περισσότερο αξιοκρατική. Τώρα φοβόμαστε. Όμως, μιας που το αύριο δεν πρόκειται να κινηθεί στις ίδιες «ασφαλείς» ράγες που είχαμε συνηθίσει, είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε καινούργιες. Ένας ισπανός ποιητής, ο Antonio Machado λέει: «Διαβάτη, δρόμος δεν υπάρχει. Τον δρόμο τον φτιάχνεις προχωρώντας». Τίποτε δεν χάνεται αν δεν έχει ήδη υπάρξει.
Οι υγιείς σχέσεις είναι σαν την ελευθερία. Ποτέ δεν την έχεις ολοκληρωτικά κερδίσει. Πάντα προσπαθείς…!
Δήμητρα Τ.:
Αποτρέπει τους ανθρώπους να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον το αίσθημα της ντροπής, εξαιτίας της κατάστασης της τσέπης τους;
Τόνια Γ.: Κάθε άλλο! Στις μέρες μας, οι άνθρωποι μιλούν πολύ πιο ελεύθερα για την οικονομική τους ανέχεια, απ’ όσο πριν λίγα χρόνια. Παίρναμε δάνεια για να δείξουμε στους άλλους πως κι εμείς μπορούμε, πως κι εμείς έχουμε. Σήμερα είναι γνωστό σε όλους ότι διαρκώς λιγοστεύουν όσα είχαμε.
Γινόμαστε πιο ειλικρινείς γιατί και οι γύρω μας γίνονται πιο συμπονετικοί. Η έπαρση έχει αναδουλειές τούτη την περίοδο!
Δήμητρα Τ.:
Βάση στατιστικών, έχει μειωθεί αρκετά το ποσοστό τόσο των γάμων όσο και των διαζυγίων. Παρατηρούμε σχέσεις που είτε θέλουν να ολοκληρωθούν σε γάμο, είτε να κλείσουν και δεν μπορούν. Ανθρώπους δέσμιους που αδυνατούν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να προχωρήσουν παρακάτω. Πώς μπορεί κάποιος ν’ απεγκλωβιστεί από τα δεσμά του που έχουν το χρώμα του χρήματος, ενώ η ψυχή του αποζητά την ελευθερία;
Τόνια Γ.: Μου έρχεται στο νου ο ασπρόμαυρος ελληνικός κινηματογράφος των δεκαετιών του ’60 και ’70. Ήταν σύνηθες να βλέπουμε ένα ζευγάρι να παντρεύεται, αν και ζούσε βαθιά στην ανέχεια, με μοναδικό στήριγμα την αγάπη του. Ρομαντικό, θα μου πείτε, ωστόσο όμως, και ρεαλιστικό. Αν οι γονείς μου περίμεναν πότε θα αποκτούσαν χρήματα για να παντρευτούν, θα περίμεναν πολλές δεκαετίες. Καταλαβαίνω, βέβαια, πως όταν κάποιος δεν μπορεί να στηριχτεί στα πόδια του οικονομικά δεν τολμά εύκολα να αλλάξει ζωή.
Η μείωση των γάμων θεωρώ πως, αντίθετα, έχει να κάνει με την αύξηση του εισοδήματός μας. Τα διαζύγια επίσης. Το κεφαλαιοκρατικό μότο «Διαίρει και βασίλευε» ισχύει ακόμη και στον οικογενειακό τομέα. Ένας άνθρωπος μόνος του ξοδεύει πολύ περισσότερα χρήματα απ’ όσο δύο άνθρωποι μαζί. Η εξουσία του καταναλωτισμού μάς θέλει χώρια, κι εμείς, στο όνομα της προσωπικής ελευθερίας, την εξυπηρετούμε.
Δεν έχουμε κατανοήσει ακόμη βαθιά πως «χωρίς ένα εσύ, ούτε ένα εγώ!» Η εκπαίδευσή μας είναι άκρως ανταγωνιστική και καθόλου συλλογική.
Δεν αμφισβητώ, ούτε υποτιμώ τις δυνατότητες που μας παρέχει η οικονομική ευχέρεια. Όμως, είναι απλώς ένα εργαλείο. Ας θυμηθούμε και τον τεχνίτη μέσα μας.
Δήμητρα Τ.:
Πώς αντιμετωπίζεται στις μέρες μας το φαινόμενο «ρουτίνα», λόγω έλλειψης χρημάτων, που απειλεί την ανθρώπινη ευτυχία;
Τόνια Γ.: Εδώ 6 χρόνια κυκλοφορώ χωρίς ιδιωτικό αυτοκίνητο. Αρχικά, από άποψη. Τα τελευταία 2 χρόνια, από ανάγκη. Έχω στερηθεί κάποιες μονοήμερες εκδρομές, αλλά έχω ανακαλύψει μέρη, σε απόσταση ακόμη και μισής ώρας από το σπίτι μου με τα πόδια, που δεν ήξερα καν πως υπήρχαν! Πάρκα, όμορφες γωνιές, ωραίους δρόμους, ανθρώπους που λέω ένα «γεια».
Η κάθε μέρα γίνεται ίδια με την προηγούμενη όσο εμείς παραμένουμε ίδιοι. Τώρα έχουμε την ευκαιρία να βγάλουμε από τη φυλακή ό,τι όνειρα είχαμε κλειδώσει. Εκείνα με τα οποία συμβιβαστήκαμε εδώ και χρόνια δεν φτουράνε πια! Φτου, ξελευτερία! Αξίζει τον κόπο!
Ας προχωράμε… Ας εμπιστευόμαστε… Ας τολμάμε…
Καμία κρίση δεν είναι χειρότερη από αυτή των ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά είναι και η μοναδική που μπορεί να αλλάξει με την δική μας θέληση! Ο πιο όμορφος τρόπος, να κλείσουμε αυτό το τόσο σημαντικό για τον καθένα μας θέμα, είναι τα λόγια της Τόνιας Γαλάτη που με έναν τόνο αισιόδοξο κι ελπιδοφόρο, μπορούν να μας οδηγήσουν σε ουσιαστικά όμορφες, ανθρώπινες μέρες.
"Ας θυμηθούμε τον τεχνίτη μέσα μας!
Ας βγάλουμε από τη φυλακή όσα όνειρα είχαμε κλειδώσει!
Αξίζει τον κόπο!"
Από το free press περιοδικό
Ζω στη θεσσαλονίκη
με χαρά και δημιουργία
